Τι είναι η δυσλιπιδαιμία;
Ο όρος δυσλιπιδαιμία αναφέρεται στη διαταραχή των λιπιδίων (ολική χοληστερόλη, LDL, HDL ή τριγλυκερίδια) στο αίμα και περιλαμβάνει τόσο την αύξηση όσο και τη μείωση των λιπιδίων και αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ποιοι είναι οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου;
Στους παράγοντες κινδύνου που μπορούν να τροποποιηθούν ανήκουν:
- Το υπερβάλλον σωματικό βάρος και η παχυσαρκία
- Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών
- Η αυξημένη κατανάλωση απλών υδατανθράκων και τροφίμων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη
- Η κατάχρηση αλκοόλ
- Το κάπνισμα
- Η καθιστική ζωή και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
Ποιες είναι οι πηγές της χοληστερόλης;
Υπάρχουν δύο πηγές χοληστερόλης. Η μία είναι η διατροφή και συγκεκριμένα τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε λίπος όπως το βούτυρο, οι μαργαρίνες, η κρέμα γάλακτος, τα fast food, τα γλυκά, τα τηγανητά, τα λιπαρά κρέατα (αρνί, κατσίκι, εντόσθια), οι κρόκοι αυγών, τα αρτοσκευάσματα (ντόνατ, τυρόπιτες κ.α) και τα σφολιατοειδή. Η δεύτερη πηγή της προέρχεται από την παραγωγή της χοληστερόλης στο συκώτι.
Ποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής πρέπει να κάνουν οι ασθενείς για τη διαχείριση της δυσλιπιδαιμίας;
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες ESC/EAS 2019 για τη δυσλιπιδαιμία συνιστάται:
- Η μείωση του υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους (ΔΜΣ 18,5-24,9 Kg/m2).
- Να ενθαρρύνεται η κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων, όπως λαχανικών, φρέσκων φρούτων, ανάλατων ξηρών καρπών, γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών λιπαρών, πουλερικών, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης. Προτιμήστε λιπαρά ψάρια, όπως σαρδέλα, γαύρος, κολιός, τα οποία έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά.
- Προτιμήστε προϊόντα ολικής άλεσης όπως ψωμί ολικής, καστανό ρύζι, μακαρόνια ολικής άλεσης. Τα τρόφιμα ολικής άλεσης είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν σημαντικά στη μείωση της χοληστερόλης.
- Προσπαθήστε να μην καταναλώνετε κόκκινο κρέας περισσότερο από 2 φορές/μήνα, επιλέξτε άπαχα κρέατα, κατά προτίμηση λευκά κρέατα (όπως τα πουλερικά) και αφαιρέστε το ορατό λίπος και τις πέτσες.
- Η πρόσληψη άλατος <5 g/ημέρα, περιορίζοντας το επιτραπέζιο αλάτι και το προστιθέμενο αλάτι κατά το μαγείρεμα.
- Ο περιορισμός της πρόσληψης ροφημάτων και τροφών με πρόσθετα σάκχαρα, όπως τα αναψυκτικά, τα γλυκά και οι έτοιμοι χυμοί φρούτων, ιδιαίτερα σε άτομα με υπερτριγλυκεριδαιμία.
- Ο περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ σε:
<14 ποτά/εβδομάδα για τους άνδρες και
<8 ποτά/εβδομάδα για τις γυναίκες.
Επί υπερτριγλυκεριδαιμίας συστήνεται αποχή.
- Η τακτική αερόβια άσκηση (π.χ ≥30 λεπτά μέτριας αερόβιας άσκησης για 5-7 ημέρες/εβδομάδα).
- Να αποφεύγεται η χρήση και η έκθεση σε προϊόντα καπνού.
Γνωρίζατε ότι:
- Η κατανάλωση τροφίμων που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης) μειώνει την ολική και LDL χοληστερόλη, τους δείκτες φλεγμονής και την αρτηριακή πίεση.
- Η πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων (καλές πηγές λιπαρά ψάρια, καρύδια) σε δοσολογία 2-3 γρ/ημέρα μπορούν να μειώσουν τα τριγλυκερίδια κατά 25-30%.
Συνεπώς, η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου διατροφικού προτύπου, όπως είναι η Μεσογειακή Διατροφή σε συνδυασμό με την τακτική φυσική δραστηριότητα συμβάλλει τόσο στην πρόληψη όσο και τη διαχείριση της δυσλιπιδαιμίας.
Παναγιώτα Καλούδη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Μέλος της διαιτολογικής ομάδας Νutrition Support
Βιβλιογραφία
ESC/EAS guidelines for the management of dyslipidaemias: Lipid modification to reduce cardiovascular risk. Atherosclerosis. 2019 Nov;290:140-205.
