Ως «διατροφική ετικέτα» ορίζεται οποιαδήποτε σήμανση, εμπορικό σήμα, εικόνα, ένδειξη ή άλλη περιγραφή, η οποία είναι αποτυπωμένη στη συσκευασία και μας παρέχει πληροφορίες σχετικά με το τρόφιμο.
Η ετικέτα τροφίμων προστατεύει τον καταναλωτή στις αγορές του, διότι με βάση τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο παραγωγός υποχρεούται να αναγράφει συγκεκριμένες πληροφορίες, οι οποίες σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, είναι:
- H ονομασία του τροφίμου
- O κατάλογος των συστατικών. Σε όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται τα συστατικά που περιέχουν. Επίσης, πρέπει να αναγράφεται αν αποτελεί προϊόν βιολογικής καλλιέργειας, καθώς και οι ουσίες που προέρχονται από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ). Υποχρεωτική είναι και η καταγραφή για τα πρόσθετα τροφίμων, τις φυσικές ή συνθετικές ουσίες, όπως χρωστικές, σταθεροποιητές, συντηρητικά κ.ά, που φέρουν έναν κωδικό αριθμό «Ε», που δηλώνει την έγκριση της ουσίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Κάθε συστατικό ή ουσία που προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή ή παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν.
- H καθαρή ποσότητα του τροφίμου
- H ημερομηνία ελάχιστης διατήρησης ή τελική ημερομηνία ανάλωσης (“ανάλωση κατά προτίμηση πριν από” ή «ανάλωση έως»)
- Oι τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης ή/και συνθήκες χρήσης
- Tο όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπεύθυνου επιχείρησης τροφίμων
- H χώρα καταγωγής ή ο τόπος προέλευσης του προϊόντος
- Oι οδηγίες χρήσης
- H διατροφική δήλωση
- Ο αριθμός παρτίδας, ο οποίος είναι ιδιαιτέρως χρήσιμος για την ασφάλεια των τροφίμων
Στη διατροφική ετικέτα αναγράφονται πληροφορίες για την περιεκτικότητα σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά ανά 100γρ. ή 100ml του τροφίμου ή/και ανά μερίδα του προϊόντος, όπως για παράδειγμα στην παρακάτω εικόνα.
Συγκεκριμένα, αναγράφεται υποχρεωτικά η περιεκτικότητα ενός τροφίμου σε:
Ενέργεια: Οι θερμίδες που αντιστοιχούν στα 100 γρ. αλλά και στη μερίδα του προϊόντος. Η ενεργειακή αξία θα πρέπει να εκφράζεται σε kilocalories (kcal) και kilojoules (kJ).
Υδατάνθρακες Η τιμή τους εκφράζεται σε γραμμάρια. Δύο είναι οι βασικές κατηγορίες, οι σύνθετοι και οι απλοί υδατάνθρακες ή αλλιώς σάκχαρα.
Φυτικές ίνες Οι φυτικές ίνες ανήκουν στην κατηγορία των σύνθετων υδατανθράκων και βοηθούν στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Καλές πηγές αποτελούν τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα προϊόντα ολικής αλέσεως. Ένα τρόφιμο θεωρείται ότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες όταν περιέχει 6γρ ή περισσότερο ανά 100γρ.
Σάκχαρα
Υψηλή περιεκτικότητα: πάνω από 22.5γρ. σακχάρων ανά 100γρ. προϊόντος Χαμηλή περιεκτικότητα: 5γρ. σακχάρων ή λιγότερο ανά 100γρ. προϊόντος
Συνολικά λιπαρά
Υψηλή περιεκτικότητα: πάνω από 17.5γρ. συνολικών λιπαρών ανά 100γρ. προϊόντος Χαμηλή περιεκτικότητα: 3γρ. συνολικών λιπαρών ή λιγότερο ανά 100γρ. προϊόντος Διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: τα κορεσμένα λιπαρά, τα trans λιπαρά και τα ακόρεστα λιπαρά, όπως τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα.
Κορεσμένα Λιπαρά
Υψηλή περιεκτικότητα: πάνω από 5γρ. κορεσμένου λίπους ανά 100γρ. προϊόντος Χαμηλή περιεκτικότητα: 1.5γρ. κορεσμένου λίπους ή λιγότερο ανά 100γρ. προϊόντος
Πρωτεΐνες Η τιμή των πρωτεϊνών εκφράζεται σε γραμμάρια. Πηγές πρωτεΐνης αποτελούν κυρίως το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα όσπρια.
Νάτριο- Αλάτι
Υψηλή περιεκτικότητα: πάνω από 1.5γρ. άλατος ή 0.6γρ.νατρίου ανά 100γρ. προϊόντος Χαμηλή περιεκτικότητα: λιγότερο από 0.3γρ. άλατος ή 0.1γρ. νατρίου ανά 100γρ. προϊόντος Το νάτριο είναι «συστατικό» του αλατιού, για αυτό και το αλάτι (έως 5-6γραμμάρια την ημέρα) μπορεί να αναγράφεται και ως χλωριούχο νάτριο.
Βιταμίνες & Ανόργανα στοιχεία: η αναγραφή τους δηλώνεται αν περιέχονται στο τρόφιμο σε σημαντική ποσότητα. Οι πληροφορίες σχετικά με τις βιταμίνες και τα ανόργανα άλατα πρέπει να εκφράζονται ως ποσοστό της Προσλαμβανόμενης Ποσότητας Αναφοράς (RI) ανά μερίδα προϊόντος που αντιστοιχούν στη διατροφή ενός μέσου υγιούς ενήλικα. Οι πληροφορίες αυτές λειτουργούν ως ένας γενικός οδηγός, μιας και οι ακριβείς ημερήσιες ανάγκες ενός ατόμου εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες και πρέπει να εξατομικεύονται.
Τι προσέχουμε όταν διαβάζουμε τη διατροφική ετικέτα;
- Τη σειρά αναγραφής των συστατικών Τα συστατικά που εμπεριέχονται στο προϊόν αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά, δηλαδή από την υψηλότερη περιεκτικότητα προς τη χαμηλότερη. Ειδικά όσον αφορά συγκεκριμένα συστατικά, όπως τα σάκχαρα, τα κορεσμένα λιπαρά, τα υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά καλό είναι να επιλέγουμε τρόφιμα που δεν τα περιέχουν ή περιέχουν μικρή ποσότητα από αυτά.
- Τις κρυφές πηγές ζάχαρης Στη λίστα των συστατικών, η ζάχαρη μπορεί να αναγράφεται με αρκετές διαφορετικές ονομασίες σακχάρων όπως για παράδειγμα η σακχαρόζη, η μαλτόζη, η δεξτρόζη, η γλυκόζη, η φρουκτόζη, το ιμβερτοσάκχαρο, οι μελάσες, το μερικώς υδρολυμένο άμυλο, το σιρόπι φρουκτόζης, το σιρόπι γλυκόζης.
- Σύγκριση ανά 100γρ. προϊόντος Όταν συγκρίνουμε προϊόντα, είναι καλύτερο η σύγκριση να γίνεται στα 100γρ και όχι ανά μερίδα, διότι η μερίδα μπορεί να είναι διαφορετική ή να καταναλώνουμε μεγαλύτερη ποσότητα από τη μερίδα
Έτσι, η προσεκτική ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας μας βοηθά να κάνουμε πιο υγιεινές επιλογές τροφίμων και συγχρόνως συμβάλλει στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών.
Παναγιώτα Καλούδη Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Μέλος της διαιτολογικής ομάδας Νutrition Support
Βιβλιογραφία
Buttriss, J. L. (2018). The role of nutritional labelling and signposting from a European perspective. Proc Nutr Soc, 77(3), 321-330. doi: 10.1017/S0029665117004098
Kerr, M. A., McCann, M. T., & Livingstone, M. B. (2015). Food and the consumer: could labelling be the answer? Proc Nutr Soc, 74(2), 158-163. doi:10.1017/S0029665115001676 https://www.efet.gr/index.php/el/consumers/episimansi
Πηγές εικόνων:
http://www.diatrofikoiodigoi.gr/?Page=etiketes-trofimon
https://www.efet.gr/index.php/el/consumers/episimansi
