Ήδη από το 1987, τα αλκοολούχα ποτά έχουν καταταγεί στην κατηγορία των «καρκινογόνων ουσιών» από το Διεθνές Κέντρο για την Έρευνα για τον Καρκίνο της Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Το αλκοόλ, όπως ταξινομείται από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο, είναι μια τοξική, ψυχοδραστική και εξαρτησιογόνος ουσία και ένα καρκινογόνο της ομάδας 1 που συνδέεται αιτιολογικά με επτά τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου του οισοφάγου, του ήπατος, του παχέος εντέρου και του μαστού. Η κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με 740.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου κάθε χρόνο παγκοσμίως. Αναφορικά με το μηχανισμό δράσης, φαίνεται ότι η αιθανόλη προκαλεί βλάβη στο DNA, οξειδωτικό στρες και πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Επιπλέον, η αιθανόλη μεταβολίζεται μέσα στο σώμα σε μια άλλη ουσία, την ακεταλδεΰδη, που μπορεί να προκαλέσει αύξηση των οιστρογόνων και συνακόλουθα καρκίνο του μαστού.
Στην Ευρώπη, η ελαφρά προς μέτρια κατανάλωση αλκοόλ θεωρείται ότι συνδέεται με περίπου 23.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου το 2017. Ως ‘’ελαφρά προς μέτρια κατανάλωση’’, ορίζεται η κατανάλωση λιγότερων από 20 γραμμάρια καθαρού οινοπνεύματος την ημέρα, που μεταφράζεται σε κατανάλωση την εβδομάδα, λιγότερων από 2 λίτρων κρασιού με 12% αιθυλική αλκοόλη ή 3,5 λίτρων μπύρας με 5% αιθυλική αλκοόλη ή 450 ml ποτών με 40% αιθυλική αλκοόλη. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς τους καρκίνους (περίπου 11.000 περιπτώσεις) ήταν αφορούσαν καρκίνο του μαστού των γυναικών. Επίσης, πάνω από το ένα τρίτο των περιπτώσεων καρκίνου που αποδίδονται σε ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση οινοπνεύματος συσχετίστηκαν με χαμηλό επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ (<10 g την ημέρα).
Τα αυξανόμενα επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ συνδέονται με αυξανόμενα επίπεδα κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας και θνησιμότητας, γεγονός που οδηγεί στο ερώτημα αν μπορεί να οριστεί ένα ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ που να συνδέεται με μηδενικό κίνδυνο επιπτώσεων στην υγεία. Για να καταλήξουν οι επιστήμονες, αν υπάρχει κάποιο όριο “ασφαλούς” κατανάλωσης, έπρεπε να βρουν αποδείξεις για την απουσία αυξημένου κινδύνου υγείας. Κάποιες μελέτες έχουν υποδείξει ότι η ελαφριά κατανάλωση αλκοόλ θα μπορούσε να έχει μια μικρή προστατευτική επίδραση, όπως μετράται με βάση τον κίνδυνο ορισμένων καρδιαγγειακών νοσημάτων ή διαβήτη τύπου 2. Ορισμένες μελέτες δείχνουν την ύπαρξη τέτοιων επιδράσεων σε ορισμένους τύπους καρδιαγγειακών νοσημάτων σε άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, αρκετές ανασκοπήσεις διαπίστωσαν επίσης ότι οι προστατευτικές επιδράσεις της μέτριας κατανάλωσης εξαφανίζονται με τη βαριά επεισοδιακή κατανάλωση αλκοόλ, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο οποιωνδήποτε καρδιαγγειακών νοσημάτων. Καμία μελέτη δεν έχει δείξει ότι η πιθανή ύπαρξη προστατευτικής επίδρασης για καρδιαγγειακά νοσήματα ή διαβήτη τύπου 2 μειώνει/αναιρεί επίσης τον κίνδυνο καρκίνου. Τα υπάρχοντα στοιχεία δεν υποδεικνύουν την ύπαρξη συγκεκριμένου ορίου στο οποίο αρχίζουν να εκδηλώνονται οι καρκινογόνες επιδράσεις του αλκοόλ. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία, παίρνοντας θέση, ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο του 2019 ότι δεν υφίσταται επιστημονικά αποδεδειγμένη σχέση μεταξύ αλκοόλ και υγείας της καρδιάς.
Συνεπώς δεν υπάρχει ασφαλής ποσότητα αλκοόλ όσον αφορά τον καρκίνο. Η Dr Carina Ferreira-Borges (αναπληρώτρια διευθύντρια της Μονάδας για τις Μη Μεταδοτικές νόσους και Περιφερειακή Σύμβουλος για το αλκοόλ και τις απαγορευμένες ουσίες του Ευρωπαϊκού Γραφείου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας) τα συνόψισε ως εξής: «Ο κίνδυνος για την υγεία ξεκινά από την πρώτη γουλιά». Σημειωτέον ότι όταν το αλκοόλ συνδυάζεται με κάπνισμα ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου πολλαπλασιάζεται επί 5.
Πηγές:
https://www.who.int/europe/news/item/04-01-2023-no-level-of-alcohol-consumption-is-safe-for-our-health
Anderson, B. O., Berdzuli, N., Ilbawi, A., Kestel, D., Kluge, H. P., Krech, R., … & Ferreira-Borges, C. (2023). Health and cancer risks associated with low levels of alcohol consumption. The Lancet Public Health, 8(1), e6-e7.
Μανωλάκου Ζωή-Πολυτίμη, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Μέλος της διαιτολογικής ομάδας Nutrition Support